Homo Sapiens-იდან ტვინის გამორეცხვამდე

რატომ იბადება ადამიანი?  რატომ ცოცხლობს?  რომ მერე ოდესმე ან მალე მოკვდეს?  რა უნდა აკეთოს ცხოვრებაში? ან რატომ უნდა აკეთოს?

იდიოტი ერი

ვისთვის (რისთვის) უნდა აკეთოს? რა ფუნქცია, რა დანიშნულება გააჩნია მას სამყაროში? ან გააჩნია კი რამე დანიშნულება? როგორ უნდა განვითარდეს? ან უნდა განვითარდეს კი? ცალსახად პასუხის გაცემა ამ კითხვებზე ძალიან რთულია.

თუ მსოფლიო ცივილიზაციების ისტორიას გადავხედავთ, დავინახავთ, რომ ჰომო საპიენსი (Homo Sapiens – გონიერი ადამიანი) – როგორც სახეობა დაახლოებით 300 ათასი წლისაა, ცივილიზებული საზოგადოება კი – 20 ათასი წლის. გამოდის რომ ადამიანი მთელი მისი ისტორიის 90% ფორმირდებოდა და იმყოფებოდა პირველყოფილი ჯგუფური არსებობის პერიოდში. მნიშვნელოვანი როლი ადამიანის თანამედროვე სახით ჩამოყალიბებაში ითამაშა ცეცხლის მოპოვებამ და დამორჩილებამ. ის უკვე აღარ იყო დამოკიდებული მეხის გავარდნასა თუ ლავის ამოფრქვევაზე. კაჟის ქვის ერთმანეთზე დაკვრით შეეძლო მიეღო ცეცხლი. ამ მონაპოვარმა ადამიანი გამოიყვანა ბუნებაში შედარებით თბილი გარემოდან, დააძლევინა ცეცხლის შიში და დაიწყო დასახლება მთელ დედამიწაზე. განვითარდა და მრავალი ქარტეხილისა თუ ომების შემდეგ მოვედით დღევანდელ დღემდე.

დედამიწაზე სხვადასხვა პოლიტიკური მოწყობის სახელმწიფო შეიქმნა. ზოგი მეტად განვითარებუილი, ზოგიერთიც შედარებით ნაკლებად. მიუხედავად მასშტაბების და ბუნებრივი რესურსების სიმცირისა, საქართველოც ცდილობს ფეხი აუბას თანამედროვეობას, ჩაებას მსოფლიო პოლიტიკურ ფერხულში და სრულფასოვანი ადგილი დაიმკივდოს განვითარებულ სახელმწიფოთა შორის.

 თუ საკითხს დავაყენებთ შემდეგნაირად: არის თუ არა დღევანდელი ადამიანი ანტიკური ხანის ადამიანზე განითარებული?  გარკვეული ნაწილი დაუფიქრებლად იტყვის, რომ რასაკვირველია არის! არგუმენტირებისას კი ერთ-ერთ მაგალითად მოიყვანენ რადიოს და ტელევიზიის გამოგონება-განვითარებას, ინტერნეტ ქსელის შექმნას და თან დააყოლებენ რომ აღნიშნულის გამოგონებებით ადამიანს ინფორმაცია ბევრად უფრო სწრაფად გადაეცემა პლანეტის ერთი წერტილიდან მეორეში ვიდრე ეს ადრე იყო შესაძლებელი. ძნელია არ დაეთანხმო.

რა ხდება ამ მხრივ საქართელოში? როგორ წაგვწია (ან არც) წინ ინფორმაციული ტექნოლოგიების განვითარებამ? განვიცდით თუ არა პროგრესს?

2003 წლის ე.წ.  ხავერდოვანი ”ვარდების რევოლუციის” სრულყოფაში ძალიან დიდი მნიშვნელობა იქონია მედიამ. პოსტრევოლუციურ პერიოდში იმავე მედია საშუალებებით დიდი ინტენსივოთ დაიწყო აპელირება ე.წ. საბჭოთა გადმონაშთებზე, საბჭოთა ადამიანებზე. რომ მათი დრო უკვე წავიდა. ახალი საქართელოს  დასავლურ ფასეულობებზე ორიენტირებული საზოგადოების შესაქმნელად  საჭიროებდა ახალი ტიპის ადამიანს. აქ მედიას დაეკისრა მთავარი როლის შესრულება.

 როგორ გავლენას ახდენს მედიაპოლიტიკა ახალი ადამიანის ”გამოყვანაზე?”. თუ გადავხედავთ საქართველოს მასშტაბით მაუწყებელი ტელევიზიების გადაცემების ბადეს (რუსთავი2, იმედი, საზოგადოებრივი მაუწყებელი) ვნახავთ, რომ მდარე ხარისხის შოებსა და ტელესერიალებს საკმაოდ დიდი ნაწილი უკავიათ. მოსახლეობაც მასობრივად მიშტერებია ტელევიზორს და თავით ეშვება ამ სანაგვეში. პრაქტიკულად არ არსებობს შემეცნებითი გადაცემა. შოუები იმბეცილობის პოპულარობას ეწევიან. გამოჩნდა ახალი სატელევიზიო შოუ ”ქალური ლოგიკა”, რომელიც, ჩემი აზრით, სიდებილის პროპაგანდაა თავიდან ბოლომდე. ეს გადაცემა გახლავთ უინტელექტობის რეკლამა. მერე რა თუ არ იცი როგორია ფანქრის სათლელი, ფეხბურთში რამდენმეტრიანია საჯარიმო დარტყმა –  პენალტი, მერე რა თუ ბრაზილიის დედაქალაქი შეიძლება ყველა ნებისმიერი ქალაქი იყოს და არა ბრაზილია. შოუში სულელურ (არაზუსტ) პასუხებს მოყვება შეძახილი ”კარგი გოგო ხარ”, რაც თითქოს ახალისებს კიდეც ამ უცოდინრობას. ტვინის გამორეცხვის ტიპური, ცოცხალი მაგალითი. მსგავსი გადაცემებით სურს ხელისუფალს ახალი ადამიანის ”გამოყვანა?” ეს არის დასავლურ ღირებულებებზე ორიენტირებული საზოგადოების მოთხოვნა? მსგავს გადაცემებზე გადის პროგრესისკენ მიმავალი გზა? მე არ ვფიქრობ ასე. თუმცა, საითკენაა მიმართული ეს ყველაფერი, ამის ახსნა, რთული ნამდვილად არ უნდა იყოს: გაუნათლებელი საზოგადობა, გნებავთ ინდივიდი ბევრად უფრო ადვილი სამართავია.

თანამედროვე ტექნოლოგიურმა განვითარებას ინფორმაციის სწრაფად გავრცელების პარალელურად მოაქვს ისიც,

არ მისცე უფლება სხვებს გავლენა იქონიონ შენ ფიქრებზე

რომ ადამიანთა უმრავლესობა წყვეტს ფიქრს, აზროვნებას. უყურებენ რა ”ქალური ლოგიკის” მსგავს გადაცემებს, ისინი წყვეტენ ზრდას და განვითარებას. ამიტო, თუ კი არ გვინდა ჰომო საპიენსივით ისტორიის (ჩვენ შემთხვევაში ცხოვრების) 90% ერთი საფეხურით წინ წაწევას მოვანდომოთ გამოვრთოთ ტელევიზორები და თავად მოვძებნოთ ინფორმაცია ალტერნატიული საშუალებებით. მე მიმაჩნია რომ ადამიანი მუდმივად უნდა პროგრესირებდეს. ცხოვრების საზრისი არ მგონია ლუარსაბ თათქარიძეობა იყოს. მუდმივად ახლის ძიება და განვითარებაზე ზრუნვა – აი ამას გისურვებთ ყველას ვისაც არ სურს იყოს  ფარაში მყოფი რიგითი ცხვარი.

არ უნდა… არ უნდა… არ უნდა…

რა რაკურსითაც არ უნდა შეხედო საქართველოს დღევანდელ მდგომარეობას მაინც და მაინც სახარბიელოდაც არ უნდა გვქონდეს საქმე. დრო გადის… რაღაცები იცვლება (გარეგნულად)… მაგრამ ციკლურად მაინც საოცრად ”მოჯადოებულ”, უბადრუკ, ისევ და ისევ ჩვენთვის (ქართული სახელმწიფოსთვის) დამანგრეველ წრეზე ვტრიალებთ თითქოს…

სამოქალაქო ომი… აფხაზეთი… ოსეთი… მხედრიონი…  ედუარდ შევარდნაძე…  ასლან აბაშიძე… რევოლუცია… რევოლუციის მცდელობა… მასშტაბური აქცია… აქციის დარბევა… ისევ რევოლუციის მცდელობა…  ისევ დარბევა… და ეს დღესაც გრძელდება იმავე წრეზე ჩანჩალი. გასულია სულ რაღაც 20 წელიწადი…

რა პრობლემა გვაქვს? რა უნაირობა გვჭირს? სად ვართ გაჩხერილები? რით ვერ დავადექით ერთ კონკრეტულ განვითარების, პროგრესის მომტან გზას?

პრობლემა არის ჩვენში. პრობლემა არის ხალხში. ხალხში რომელიც გვინდა არ გვინდა გადაგვარებულია სწორედაც რომ საბჭოთა 70 წლიანი მმართველობის გავლენით. როდემდე უნდა ვიწუწუნოთ ამ წარსულით?! როდემდე უნდა ბრალდებოდეს ყველაფერი საბჭოთა წარსულს?! მოდით და დავიწყოთ ჩვენი საქმის კეთება და ჩვენ სახელმწიფოს მივხედოთ. ყველანი ჩავებათ ქვეყნის აღმშენებლობაში. დავიწყოთ ფიქრი და გავიაზროთ საერთოდ რა გვინდა? რა გვიშლის ხელს განვითარებაში? ვინ ვართ და რა ადგილი გვინდა დავიკავოთ მსოფლიო სახელმწიფოთა გვერდით?

ბევრი რამ გვაქვს შესაცვლელი. შესაცვლელი გვაქვს ის, რაც ჩემი აზრით, ხელს გვიშლის განვითარებაში. მე გავაკეთებ მცირეოდენ ჩამონათვალს – არ უნდა…

არ უნდა იყოს საზოგადოება ძაღლის როლში, რომელიც ხელისუფლისგან ძვლის გადმოგდებას ელოდება;

არ უნდა აჯერებდე თავს რომ მესია-გმირი მოვა და ის გადაგვარჩენს და გაგვიყვანს სამშვიდობოს;

არ უნდა გიყვარდეს პრეზიდენტი (ბელადი);

არ უნდა მისტიროდე გამუდმებით წარსულს;

არ უნდა იშვერდე ხელებს გამუდმებით სხვისკენ;

არ უნდა განიცდიდე მხოლოდ საკუთარს;

არ უნდა გეშინოდეს სიახლისა და ცვლილებების;

არ უნდა იყო ყოველმხრივ პასიური, რომელიც პარაზიტად აზის საზოგადოებას და სახელმწიფოს;

არ უნდა იყო ზარმაცი მეოცნებე;

არ უნდა ერთობოდე გამუდმებით;

არ უნდა გეშინოდეს ხმის ამოღების და საკუთარი აზრის გამოხატვის;

არ უნდა იყო მედროვე;

არ უნდა იყო მლიქვნელი;

არ უნდა იყო ახალგაზრდა მოხუცებული;

არ უნდა იცხოვრო მითებით;

არ უნდა ელოდო ცვლილებებს;

არ უნდა გეშინოდეს განსხვავებულის;

არ უნდა გეზიზღებოდეს სხვანაირი;

არ უნდა იყიდებოდეს ფულზე ყველა და ყველაფერი;

არ უნდა მორჩილებდე არავის და არაფერს რაციონალურის გარდა;

არ უნდა მორალისტობდე ბოზურ გარემოში;

არ უნდა იყო უფროსის (ასაკით და ჩინით) მონური მორჩილი;

არ უნდა დადიოდე მეორე კურსის სტუდენტი ჰალსტუხით და ქეისით;

არ უნდა ათვინიერებდე შვილს როგორც შინაურ ცხოველს;

არ უნდა ფიქრობდე მხოლოდ ”მე”-ზე.

გამოსავალი არის მხოლოდ მეტად აზროვნებასა და დაფიქრებაში. რეალურად რა გვსურს? მივყვეთ პროცესებს თუ ჩვენ თვითონ შევქმნათ ჩვენივე შრომითა და მცდელობით ის როგორი გარემოც გვსურს?

მაგრამ რეალურად ვიცით კი რა გვსურს და ვინ გვინდა ვიყოთ?